فاصله کانونی

فاصله کانونی چیست؟ بسیاری از عکاسان تازه کار این سؤال را می پرسند: فاصله کانونی همان طول لنز است؟ اما مطالب بسیاری در رابطه با درک فاصله کانونی وجود دارد و تنها محدود به بازه ای از اعداد نمی شود. برخلاف عقیده موجود، فاصله کانونی بلندی یا کوتاهی اندازه لنز به طور فیزیکی نیست؛ بلکه فاصله بین مرکز اپتیکی لنز تا سنسور دوربین به میلیمتر است، در حالتی که فوکوس بر روی بینهایت تنظیم شده باشد. به جای تمرکز بر روی فیزیک کار، بهتر است به تأثیری که فاصله کانونی بر روی اندازه تصویر می گذارد، فکر کنیم. به طور مثال برای دوربینی با حسگر فول فریم، لنز استاندارد (که نما یا پرسپکتیوی مشابه چشم انسان ایجاد می کند) ۵۰ میلیمتری است. لنزهای با فاصله کانونی کمتر از ۵۰ میلیمتر لنزهای واید (wide) نامیده می شوند؛ چراکه زاویه دید بازتری دارند. لنزهایی با فاصله كانونی بیش از ۵۰ میلیمتر تله فوتو نامیده می شوند و این نوع لنزها به دلیل داشتن زاویه دید کمتر، بزرگنمایی بیشتری ایجاد می کنند. در شکل پایین طبقه بندی و کاربرد هر کدام از لنزها را بر اساس فاصله کانونی آنها ملاحظه میکنید.

زاویه دید؟ به چه معناست؟

زاویه دید، قسمتی از صحنه است که لنز می تواند پوشش دهد که با واحد درجه اندازه گیری می شود. به طور مثال، لنز چشم ماهی

(fisheye) زاویه دید بسیار وسیع ۱۸۰ درجه ای ارائه می دهد به این معنا که می تواند هر چیزی که در مقابلش باشد را به تصویر بکشد (از هر طرف). در سویی دیگر لنز ۲۰۰ میلیمتری، زاویه دید اندک ۱۲٫۳ درجه را ارائه می دهد. این لنز به شما این اجازه را می دهد که کادر عکس را با مقادیر به مراتب کمتری از صحنه ای که قصد عکاسی دارید پر کنید.

عنوان فول فریم ( Full – frame ) برای برخی دوربین ها به جهت اندازه حسگر ۲۴×۳۶ میلیمتری آن ها اطلاق می شود که مشابه اندازه نگاتیوهای ۳۵ میلیمتری است. بدین معنا که این دوربین ها زاویه دید کامل ارائه شده توسط لنزی که برای دوربین های فیلمی یا فول فریم طراحی شده است را ثبت می کنند. بنابراین لنز زوم ۳۰۰-۷۵ میلیمتری بر روی یک دوربین فول فریم DSLR مانند Canon EOS 5D Mark III یا Nikon D800 فاصله کانونی واقعی ۳۰۰-۷۵ را ارائه می دهد. | با این حال بسیاری از دوربین ها دارای حسگرهایی به مراتب کوچک تر از این اندازه هستند.

در نتیجه این حسگرها ناحیه کوچک تری از تصویر حاصل از خروجی لنز را پوشش می دهند و به همین دلیل این نوع حسگرها را با نام برش یافته یا cropped می شناسند. البته این دوربین ها واقعا عکس را کراپ نمی کنند (برش نمی دهند)، بلکه در واقع فقط ناحیه کوچک تری از صحنه را ثبت می کنند.

این حالت تفاوتی در نحوه عکاسی من ایجاد می کند؟ بله. اگر با یک لنز مشابه و در فاصله یکسان از سوژه عکاسی کنید، دوربین با حسگر کوچک تر زاویه دید محدودتری نسبت به دوربین فول فریم خواهد داشت.|

اگر قصد عکاسی منظره با یک لنز واید را دارید، این نوع دوربین ها می توانند مشکل ساز شوند، چراکه قادر نخواهید بود ناحیه وسیعی از صحنه را به تصویر بکشید. (جهت جبران می توانید عقب تر بروید که باعث کوچک شدن همه اشیا در تصویر می شود).

از سویی دیگر، خبری خوب برای عکاسان حیات وحش محسوب می شود، چرا که در این حالت پرندگان و حیوانات به دلیل افزایش فاصله کانونی مؤثر، در قاب تصویر بزرگ تر به نظر خواهند رسید. در شکل زیر فاصله کانونی های مختلف و زاویه دید هرکدام از آنها را ملاحظه میکنید. دقت کنید که این حالت برای دوربین های فول فریم رسم شده است. در صورتی که لنز هارا بر روی دوربین های کراپ سایز قرار دهید ، فاصله کانونی آنها تغییر میکند که در جلوتر آموزش داده میشود.

درک فاصله کانونی: زاویه باز (واید) در مقابل تله فوتو

به دلیل اینکه لنزهای بلندتر(تله تر)، زاویه دید محدودتری دارند، حذف المان های اضافی و حواس پرتکن از کادر تصویر ساده تر است و می توان کادر های بسته تری (فشرده تری ایجاد کرد.

لنزهای زاویه باز وسعت بیشتری را پوشش می دهند. به همین دلیل لازم است در هنگام عکاسی لبه های کادر تصویر را به دقت بررسی کنید تا از عدم وجود اشیاء ناخواسته مطمئن شوید.

فاصله کانولی مولر

شما این عبارت یا عبارت «فاصله کانونی معادل ۳۵ میلیمتر» را در مشخصات لنزها خواهید دید. این مفهوم، معیاری استاندارد برای مقایسه ترکیبات مختلف لنز و دوربین است و با ضرب کردن فاصله کانونی لنز و ضریب برش (crop factor) سنسور دوربین محاسبه می شود.

به بیان ساده تر، هنگامی که لنز را بر روی دوربین قرار میدهید، فاصله کانونی اسمی روی لنز تبدیل به فاصله کانونی موثر میگردد که از فرمول زیر محاسبه میشود.

فاصله کانونی موثر= فاصله کانونی اسمی X ضریب برش

پس لنز ۳۰۰-۷۵ هنگامی وقتی بر روی دوربین Canon EOS 650D سوار می شود، تبدیل به ۴۸۰-۱۲۰ می شود؟

از نظر فاصله کانونی مؤثر (effective focal length) بله.

لنز دیجیتال چیست؟

لنزهایی هستند که برای کار بر روی دوربین ها با سنسور کراپ طراحی شده اند. همچنان لازم است جهت دستیابی به فاصله کانونی مؤثر. مقدار فاصله کانونی آنها را در ضریب برش ضرب کنید. این لنزها معمولا کوچک تر و وایدتر از لنزهای فول فریم ۳۵ میلیمتری هستند.

پس لنز ۲۰-۱۰ میلیمتری دیجیتال، فاصله کانونی مؤثر حدود ۳۵-۱۶ میلیمتر ایجاد می کند (۲۰-۱۰ ضرب در ۱٫۶ یا ۱٫۵، بسته به نوع دوربین). لنزهای دیجیتال با بدنه های فول فریم سازگار نیستند، به این دلیل که نمی توانند تصویری به اندازه کافی بزرگ ایجاد کنند تا حسگر بزرگ تر را پر کنند. در تصویر پایین تفاوت زاویه دید لنز با فاصله کانونی یکسان در دوربین فول فریم و دوربین کراپ سایز( ضریب برش ۱٫۶) را ملاحظه میکنید.

اعوجاج لنز

چند نوع مختلف اعوجاج نوری وجود دارد؟

ده ها نوع از این نقص ها وجود دارند، از آستیگماتیسم گرفته تا کما، اما دو یا سه نوع وجود دارند که به طور ویژه ارزش توجه دارند.

با ساده ترین نمونه قابل درک شروع کنیم. ما با اعوجاج خطوط منحنی (curvilinear distortion) آغاز خواهیم کرد. این اعوجاج چندین نوع مختلف دارد، اما نوعی که شما بیشتر از همه خواهید دید، اعوجاج خمره ای (barrel distortion) است. وقتی شما از یک لنز اولترا واید استفاده می کنید، تشخیص آن واقعا آسان است، و باعث می شود که خطوط صاف در لبه کادر به سمت بیرون خم شوند. این اثر بر روی یک لنز چشم ماهی (fisheye) از این هم مشهودتر است، که در آن برای به دست آوردن عریض ترین نمای دید ممکن، این اعوجاج ها توسط طراحان لنز اصلاح نشده رها می شوند.

چه نوع اعوجاج های خطی دیگری وجود دارند؟

اعوجاج جاسوزنی (Pincushion distortion اغلب در لنزهای تله فوتوی بلند دیده می شود – و باعث می شود که خطوط به سمت داخل خم شوند. این اثر معمولا خیلی ظریف است، و به طور معمول مشخص و بارز نیست مگر این که از سوژه های مستطیل شکل به طور مستقیم عکس بگیرید. برخی از لنزهای زوم می توانند علائم اعوجاج سبیلی (moustache distortion) را نشان دهند – که در آن یک تصویر می تواند هر دو اعوجاج جاسوزنی و خمره ای را نشان دهد. این نوع اعوجاج معمولا در لنزهای زوم واید دیده می شود، و باعث می شود خطوط مستقیم موج دار به نظر برسند.

انواع اعوجاج لنز

در زیر نمونه هایی از انواع معمول (متداول) اعوجاج لنز وجود دارد که نشان می دهد چگونه آنها بر ترکیب بندی شما تاثیر می گذارند. گذارند.

اعوجاج خمره ای Barrel Distortion –

اعوجاج خمره ای تصویری ایجاد می کند که در آن خطوط به بیرون به سمت لبه ها خمیده می شوند – که باعث می شود مستطیل ها به شکل خمره به نظر برسند.

اعوجاج جاسوزنی Pincushion Distortion –

اعوجاج جاسوزنی باعث می شود به نظر برسد که خطوط به داخل به سمت مرکز خم شده اند – که باعث می شود مستطیل ها مانند خطوط یک جاسوزنی به نظر برسند.

در تصویر فوق تفاوت اعوجاج خمره ای و جاسوزنی را مشاهده می نمایید.

وینیتینگ Vignetting –

تمام لنزها تصویری ایجاد می کنند که لبه های آن تاریک تر از مرکز آن است – این حالت تحت عنوان وینیتینگ شناخته شده است، و می تواند به عنوان ابزار سبک شناسی مورد استفاده قرار گیرد. این افکت گاهی به عمد و در نرم افزار هایی چون فتوشاپ اعمال می شود که لبه های عکس را تیره تر می کنند.

بدون اعوجاج

بدون اعوجاج لنز، که در آن خطوط مانند واقعیت مستقیم هستند. هیچ تیرگی در لبه ها وجود ندارد، و همه رنگ ها سر جای خود هستند.

باید دقت کنید که در فاصله کانونی های واید ، هرچه به سوژه نزدیک تر شوید ، مقدار این اعوجاج ها بیشتر میگردد. با توجه به شکل زیر ملاحظه میفرمایید که از فاصله کانونی ۷۰ میلیمتر به بالا تقریبا بر روی صورت سوژه تغییراتی احساس نمیگردد به همین دلیل است که لنزهای با فاصله کانونی بیشتر از ۷۰ میلیمتر برای عکاسی پرتره مناسب هستند. چرا که فرم صورت را تغییر نمیدهند.